TUTANAK HİZMETLERİ BAŞKANLIĞI Dönem: 27 Yasama Yılı: 3 Tarih: 31.10.2019 Birleşim: 12 Ham Tutanak Sayfası:6- Konuşmacı: MEHMET AKİF HAMZAÇEBİ Seçim Çevresi: İSTANBUL Tutanak Metni:
Değerli arkadaşlar, bugün gündeme getirdiğim konu, düzenlenen çeklerin karşılıksız çıkması hâlinde çek keşide edenler hakkında önce idari para cezası, bu idari para cezasının da süresinde ödenmemesi nedeniyle cezanın hapse dönüşmesine ilişkin uygulamanın kaldırılması, konumuz budur. Buna ilişkin bir kanun teklifini Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına vermiş bulunuyorum.
Düzenleme, vermiş olduğum kanun teklifinin gerekçesi şunlardan oluşuyor: Birincisi, Anayasa'mızın 38'inci maddesine 2001 yılında eklenmiş olan bir fıkrayla "ekonomik suça ekonomik ceza" anlayışı benimsenmiştir. 38'inci maddenin ilgili fıkrasına göre hiç kimse yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğünü yerine getirmemiş olmaktan dolayı özgürlüğünden mahrum bırakılamaz. Anayasa'mızın bu hükmü Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne Ek 4 Numaralı Protokol'ün 1'inci maddesinin de amir hükmüdür. Söz konusu ek protokol Türkiye tarafından 1992 yılında imzalanmış ve 1994 yılında da Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmıştır. Esasen Anayasa'nın söz konusu 38'inci madde hükmü anılan ek protokolün hükmünün iç mevzuata, Anayasa'ya taşınmasından başka bir şey değildir.
2012 yılına kadar Türkiye'de, düzenlenen çeklerin karşılıksız çıkması hâlinde hapis cezası müeyyidesi vardı; 2012 yılında yapılan bir düzenlemeyle karşılıksız çekte hapis cezası uygulaması kaldırıldı. O zaman Sayın Cumhurbaşkanımız Başbakandı, şöyle bir demeç de vermişti: "Artık çek borcundan dolayı kimse cezaevine girmeyecek. Cezaevine girmeyecek ama on yıl süreyle hiçbir yerde çek karnesi alamayacak." diye devam eden cümleleri vardı Sayın Erdoğan'ın.
2012-2016 dönemi çekte hapis cezasının olmadığı dönemdir. 2016 yılında tekrar eski uygulamaya dönülmek suretiyle karşılıksız çekte hapis cezası uygulanmaya başladı. Şimdi, ben rakamlara baktım acaba bu düzenleme istenen sonucu vermiş mi ya da çekte hapis cezasının kalkmış olduğu dönemde karşılıksız çekte bir patlama mı olmuş diye; rakamlar bana böyle bir şeyi göstermiyor yani karşılıksız çekte hapis cezasının olmadığı 2012-2016 döneminde çeklerde bir patlama yok arkadaşlar. Karşılıksız çek sayısı ne zaman artıyor? Ekonomik kriz dönemlerinde artıyor. İnsanlar, esnaf, iş adamı, tüccar, çek düzenleyenler geleceğe güvenerek, gelecekte ekonominin iyi olacağı varsayımıyla çek düzenliyor; birden bir ekonomik krizle karşılaşıyor çekini ödeyemiyor, satışlarını yapamıyor çünkü. İflas eden şirketleri biliyoruz, zor duruma düşen esnafı biliyoruz. Öte yandan, kendisinin almış olduğu çeki, çeki veren kişi ödemediği için kendisi de diğer tarafa taahhüdünü yerine getiremiyor. Siyasal Bilgiler Fakültesi 1'inci sınıfta bizim hocamız bize bir şey söylemişti, borçlar hukuku hocası Profesör Doktor Safa Reisoğlu -Allah selamet versin- "Borçtan şahısla sorumluluk yoktur. Kimse borcunu ödemediğinden dolayı hapse atılamaz." Çek bir sözleşmeden doğan belgedir, bir karşılıklı ticari sözleşme vardır; bu sözleşme yazılı olabilir, şifahi olabilir, bu sözleşmesinin gereğinin yerine getirilmemesi nedeniyle kimse hapse konulamaz.
Şöyle bir tablo göstereceğim size: Şu kırmızı çizgi, eğri karşılıksız çeki gösteriyor. Şurada yıllar var, 2002 yılından 2019'a kadar yılları görüyoruz. Karşılıksız çekin zirve yaptığı dönemler ekonomik kriz dönemleri.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN - Tamamlayın Sayın Hamzaçebi.
MEHMET AKİF HAMZAÇEBİ (Devamla) - Tamamlıyorum Sayın Başkan, teşekkür ederim.
Bakın, şu en zirveye çıktığı dönem, karşılıksız çekin gayrisafi tutarının gayrisafi yurt içi hasılaya oranı yüz binde 23'tür, bu yıl 2009 yılıdır. Büyüme de aşağı inmiş durumda, büyüme yüzde eksi 4,7. Büyüme varsa karşılıksız çek miktarı azalıyor, büyüme yoksa karşılıksız çek tutarı ve miktarı sayısal olarak artıyor. Bakın, şu ceza olmayan dönem, 2002-2016 dönemi, burada anlamlı bir artış görmüyorum karşılıksız çek sayısında; ne zaman kriz var o zaman artıyor. 2011 öncesinde ceza var, karşılıksız çekler hem sayısal hem tutarsal olarak olağanüstü seviyelerde. Sürekli yargı reform paketlerini görüşüyoruz. Gelin, ikinci yargı reformu paketine bunu dâhil edelim, karşılıksız çekte hapis cezasını kaldıralım değerli arkadaşlar. Dolandırıcıları ayrıca cezalandıralım, bu ayrı bir konu.
Teşekkür ediyorum, saygılar sunuyorum.